Je gravelbike is een precisie-instrument dat is gebouwd voor zware omstandigheden.
Vuil is de ergste vijand van alle bewegende onderdelen.
● Slijtage: Zand en grit werken als schuurpapier. Ze versnellen de slijtage van je ketting, tandwielen, derailleurwieltjes en lagers.
● Corrosie: Vocht, vooral in combinatie met wegzout, kan metalen onderdelen laten roesten. Dit begint vaak onzichtbaar, van binnenuit.
● Verslechterde prestaties: Een vuile en droge keting wrijft, verliest efficiëntie en zorgt voor een minder soepele pedaalslag.
● Kostenbesparing: Een schone en goed gesmeerde fiets gaat veel langer mee. Het vervangen van een ketting (€20-€40) is een stuk goedkoper dan het vervangen van een complete cassette en kettingbladen (snel €200+).
Kortom, een uurtje onderhoud bespaart je honderden euro’s aan reparaties en zorgt voor meer fietsplezier.

Goed gereedschap is het halve werk. Je hoeft geen professionele werkplaats in te richten, maar met deze basics kom je een heel eind:

Schoonmaakspullen:

1. Emmers (twee zijn ideaal): Eén voor zeepsop, één voor schoon spoelwater.
2. Biologisch afbreekbaar fietsshampoo of ontvetter: Mild voor het frame, sterker voor de ketting en derailleur.
3. Borzels in verschillende formaten: Een grote voor het frame en wielen, kleine, smalle borstels voor de cassette, derailleur en andere moeilijk bereikbare plekken. Een tandenborstel werkt perfect.
4. Microvezeldoeken: Zacht voor het droogmaken en poetsen, zodat je het lakwerk niet beschadigt.
5. Kettingreiniger tool (optioneel maar aanbevolen): Een handig hulpmiddel dat je ketting grondig schoonmaakt met behulp van borstels en oplosmiddel.
6. Ontvetter voor zware aanslag: Een specifieke ketting- en componentenontvetter.
7. Tuinslang met zachte straal of een plantenspuit: Een hogedrukreiniger is absoluut verboden. De krachtige straal drijft vuil en water met grote kracht de lagers en assen in, wat het vet wegspoelt en onherstelbare schade veroorzaakt.

Smeermiddelen & Naslag:

8. Fietssmeer voor alle condities (All-Weather): Dit is de beste keuze voor de gravelfietser. Het hecht goed, spoelt niet snel af en beschermt tegen vocht.
9. Smeer voor droge condities (optioneel): Voor een lange, stoffige zomer kan dit minder vuil aantrekken.
10. Kit voor bandenplakken: Controleer deze meteen even op houdbaarheid.
11. Fietspomp met drukmeter.

● Verwijder de wielen: Dit geeft je vrije toegang tot de cassette, remschijven en
derailleur.
● Haal eventuele bagagedragers, bidons en sensoren van je fiets af.
● Plaats de remschijven niet in de buurt van vet of olie! Houd ze apart. Een beetje
vet op de remschijven verpest je remkracht volledig. Gebruik eventueel de plastic
dopjes die bij je fiets zaten of speciale remschijfbeschermers.

● Nat maken: Maak de hele fiets grondig nat met een zachte waterstraal. Het doel is om het grootste, losse vuil weg te spoelen.
● Focus op vuilnesten: Besteed extra aandacht aan de plekken waar vuil zich ophoopt: rond de bracket (trapas), de derailleur, de achterkant van de zadelpen en de spaces tussen de remmen.

● Zeepsop aanmaken: Maak een emmer met lauw water en een scheutje
fietsshampoo.
● Borzelen: Doop je grote borstel in de sop en schrob het hele frame, de voorvork, het stuur en de zadelpen grondig. Werk van boven naar beneden.
● Wielen: Borstel de velgen, spaken en natuurlijk de banden af. Vergeet de ruimte tussen de remblokjes niet.
● Spoelen: Spoel alles grondig af met schoon water uit de tweede emmer of de
tuinslang. Zorg dat alle zeepresten verdwenen zijn.

Dit is het belangrijkste onderdeel. De drivetrain (ketting, kettingbladen, cassette en derailleur) is het meest vatbaar voor slijtage.
● Ontvetten: Spuit een specifieke ontvetter royaal op de ketting, cassette, derailleurwieltjes en kettingbladen. Laat dit even intrekken (1-2 minuten).
● Borzelen, borzelen, borzelen!
○ Ketting: Gebruik een smalle borstel of een kettingreiniger-tool. Pak elke schakel aan. Draai langzaam achteruit terwijl je borstelt.
○ Cassette: Dit is een beruchte vuilnest. Gebruik een smalle borstel (een oude tandenborstel is perfect) en prik tussen alle tandwielen om het
opgehoopte zwarte gruis eruit te halen.
○ Derailleur: Borstel de spanning- en geleidingswieltjes van de derailleur grondig. Draai ze rond om alle kanten schoon te maken. Vergeet de rest
van de derailleur niet.
○ Kettingbladen: Schrob de voor- en zijkanten van de kettingbladen schoon.
● Napoelen: Spoel de volledige drivetrain opnieuw af met water om het opgeloste vuil en de ontvetter weg te spoelen.

● Droog de fiets af met een schone, zachte microvezeldoek. Droog het frame, de remschijven (belangrijk!), de zadelpen en alle andere onderdelen grondig af. Dit voorkomt waterplekken en corrosie.
● Controleer op slijtage: Dit is het perfecte moment. Check je banden op scheurtjes of glasscherfjes. Draai de wielen rond en kijk of ze nog perfect rond lopen.
Controleer de remblokjes op slijtage. Kijk of er geen speling zit in de pedalen of crank.

● All-Weather / Natweersmeer: De standaard voor gravel. Het is dikker, plakkeriger en blijft zitten in natte en vieze omstandigheden. Het nadeel is dat het iets meer vuil aantrekt.
● Droogweersmeer: Dunner en wasachtiger. Trekt minder vuil aan, maar spoelt er sneller af bij vocht.
Voor 90% van de gravelritten is een hoogwaardige all-weather smeer de perfecte keuze.

● Plaats de ketting op het middelste kettingblad en het middelste tandwiel. Dit zorgt voor de minste spanning.
● Breng de smeer aan op de binnenkant van de ketting. Richt de druppeltjes op de rolletjes van elke schakel. Het doel is dat de smeer naar binnen trekt, in de pennetjes en busjes waar de wrijving plaatsvindt.
● Draai langzaam achteruit en blijf gedoseerd smeren tot je de hele ketting hebt gehad. Eén druppel per schakel is meer dan genoeg. Je wilt geen druptreintjes of plassen olie zien.

Dit is de meest gemaakte fout en het geheim van een schone drivetrain! De smeer hoort in de ketting, niet op de ketting. Overtollige smeer is een magneet voor vuil en vormt een schurende pasta.
● Pak een schone doek.
● Omklem de ketting met de doek.
● Draai de pedalen langzaam achteruit zodat de ketting door de doek gaat.
● Blijf doendraaien tot de ketting er aan de buitenkant bijna droog en schoon uitziet.
Je drivetrain is nu perfect gesmeerd: van binnen beschermd, van buiten schoon.